Standard domu pasywnego – czy charakterystyka energetyczna wystarczy?
W polskim prawie nie ma oficjalnych standardów budynków pasywnych. Ustawy ani rozporządzenia nie definiują, jakie warunki musi spełnić projekt, by uznać go za dom pasywny.
Międzynarodowym punktem odniesienia są wytyczne Passive House Institute w Darmstadt (PHI) oraz podległe mu krajowe instytucje, takie jak Polski Instytut Budownictwa Pasywnego i Energii Odnawialnej.
To właśnie te organizacje opracowały uznany na świecie standard domu pasywnego wraz z metodą obliczeń PHPP (Passive House Planning Package) i procesem certyfikacji.
Wielu inwestorów mylnie sądzi, że niski wynik w charakterystyce energetycznej budynku oznacza, że dom jest pasywny. W rzeczywistości – to zbyt duże uproszczenie. Warto zrozumieć, czym różni się charakterystyka energetyczna od obliczeń pasywnych PHPP i co naprawdę potwierdza pasywność budynku.
Dlaczego niski wynik w charakterystyce energetycznej nie oznacza, że dom jest pasywny?
Charakterystyka energetyczna budynku to obowiązkowy dokument dla (prawie) każdego projektu budowlanego, określony w:
- Ustawie z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków,
- Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 27 lutego 2015 r. w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej
Jej celem jest przedstawienie szacunkowego zapotrzebowania budynku na energię – cieplną, elektryczną i wentylacyjną – w oparciu o standardowe i uproszczone założenia.
Jednak:
- Charakterystyka energetyczna nie jest dokumentem potwierdzającym, że budynek spełnia standard pasywny.
- Obliczenia oparte są na uproszczonej metodologii i przyjętych, uśrednionych warunkach – co nie oddaje rzeczywistych strat i zysków cieplnych budynku.
- Pomija się w niej wiele istotnych czynników: np. zacienienie działki, wpływ sąsiednich budynków, zieleń, dokładne mostki cieplne, rzeczywisty układ przeszkleń czy bilans słoneczny.
- Wynik „niskiego zapotrzebowania na energię” w tym dokumencie nie oznacza jeszcze, że dom można nazwać pasywnym.
To właśnie ten błąd interpretacyjny często prowadzi do nieporozumień – inwestorzy są przekonani, że posiadają projekt domu pasywnego, choć w rzeczywistości to jedynie budynek o szacunkowej, podwyższonej efektywności energetycznej.
Standard domu pasywnego według Passive House Institute w Darmstadt
Według międzynarodowych standardów prawdziwy dom pasywny to budynek zaprojektowany i obliczony zgodnie z wytycznymi Passive House Institute (PHI).
Standard ten określa konkretne, mierzalne wymagania, mi. i.:
- zapotrzebowanie na ogrzewanie ≤ 15 kWh/(m²·rok lub mniej) w klimacie umiarkowanym,
- bardzo dobrą izolacyjność przegród i eliminację mostków termicznych,
- szczelność powietrzną n₅₀ ≤ 0,6 h⁻¹,
- projekt zoptymalizowany względem orientacji słonecznej i bilansu cieplnego.
Obliczenia wykonywane są w programie PHPP (Passive House Planning Package) – to specjalistyczne narzędzie opracowane przez PHI, które analizuje bilans energetyczny budynku z dużo większą dokładnością niż metodologia krajowej charakterystyki energetycznej.
Projekt wykonany zgodnie ze standardami PHI może, na wniosek inwestora uzyskać certyfikat wydany przez Passive House Institute lub jego krajowego partnera (np. Polski Instytut Budownictwa Pasywnego) stanowi formalne potwierdzenie, że spełnia międzynarodowy standard pasywny.
Charakterystyka energetyczna a obliczenia metodą PHPP – najważniejsze różnice
| Charakterystyka energetyczna | Obliczenia PHPP | |
| Podstawa prawna | Ustawa i rozporządzenie krajowe | Międzynarodowy standard Passive House Institute |
| Opracowanie | Obowiązkowe, dołączane do każdego projektu budowlanego | Opcjonalne jako dodatkowa opcja |
| Cel | Ocena szacunkowej efektywności energetycznej | Dokładna weryfikacja spełnienia kryteriów budynku pasywnego |
| Dokładność | Uproszczona | Szczegółowa |
| Możliwość certyfikacji | Brak | Tak – po spełnieniu wymogów PHI |
| Gwarancja niskiego zużycia energii | Brak | Możliwość potwierdzenia certyfikatem |
Dlaczego warto mieć projekt domu pasywnego opracowany w oparciu o standardy Passive House Institute w Darmstadt?
Projekt przygotowany w oparciu o PHPP pozwala inwestorowi:
- zweryfikować realne zużycie energii, a nie tylko teoretyczne,
- zredukować koszty eksploatacji dzięki optymalizacji bryły, izolacji i wentylacji,
- zyskać możliwość certyfikacji Passive House Institute, co zwiększa wartość nieruchomości,
- mieć pewność, że projekt został opracowany zgodnie z międzynarodowym standardem pasywności, a nie tylko na podstawie szacunkowych wskaźników.
Certyfikacja projektu a certyfikacja budynku
Warto rozróżnić dwa pojęcia: certyfikację projektu oraz certyfikację budynku – choć brzmią podobnie, dotyczą zupełnie różnych etapów i zakresów oceny.
Certyfikacja projektu potwierdza, że opracowana dokumentacja spełnia wymagania międzynarodowych standardów Passive House Institute w Darmstadt. Oznacza to, że projekt został opracowany w sposób umożliwiający osiągnięcie założeń budownictwa pasywnego – zarówno pod względem energetycznym, jak i technicznym.
Certyfikacja budynku to natomiast potwierdzenie, że obiekt został wykonany zgodnie z projektem i z zachowaniem najwyższej jakości wykonania. To kluczowy etap, bo nawet najlepszy projekt może stracić swoje walory, jeśli w trakcie realizacji wprowadzone zostaną nieuzasadnione zmiany. Niestety, bywa, że „mądrzejsi wykonawcy” próbują upraszczać lub pomijać istotne rozwiązania projektowe, co w efekcie sprowadza dom pasywny do poziomu dalekiego od energooszczędności.
Dlatego zawsze uczulamy inwestorów: jeśli pasywność budynku jest dla Ciebie priorytetem, powierz realizację ekipie, która zna zasady budownictwa pasywnego i potrafi je wdrożyć w praktyce.
Warto również rozważyć prowadzenie nadzoru autorskiego przez architekta, który opracował dokumentację projektu. Obecność autora projektu na budowie to gwarancja, że wszystkie kluczowe rozwiązania zostaną zachowane, a realizacja przebiegnie zgodnie z założeniami standardu pasywnego – z dbałością o każdy detal, szczelność, izolację i jakość wykonania.
Nasza gwarancja pasywności
W MK Archistudio przygotowujemy projekty domów w standardzie pasywnym w oparciu wytyczne Passive House Institute w Darmstadt.
Deklarujemy, że każdy nasz projekt z tej kategorii może przejść proces certyfikacji Passive House Institute w Darmstadt.
W praktyce oznacza to, że:
- projektujemy z wykorzystaniem pełnej metodologii PHPP,
- analizujemy szczelność, izolacyjność i detale wykonawcze,
- optymalizujemy orientację budynku, kształt bryły i dobór materiałów,
- stosujemy rozwiązania systemowe minimalizujące straty ciepła i zapewniające komfort użytkowania.
Dzięki temu inwestor otrzymuje realną gwarancję standardu pasywnego, a nie tylko dokument z dobrym wynikiem energetycznym.
Podsumowanie
Nie każda „charakterystyka energetyczna z niskim zapotrzebowaniem” oznacza, że projekt domu jest pasywny. Tylko projekt opracowany według wytycznych Passive House Institute (Darmstadt), z obliczeniami PHPP i możliwością certyfikacji przez PHI lub Polski Instytut Budownictwa Pasywnego, stanowi prawdziwy projekt domu pasywnego.
Wybierając MK Archistudio, zyskujesz pewność, że Twój dom będzie nie tylko „prawie”, ale rzeczywiście pasywny.