FAQ domy pasywne i energooszczędne – pytania i odpowiedzi

Poznaj najczęstsze pytania inwestorów o budownictwo pasywne i energooszczędne. Sprawdź nasze odpowiedzi i patenty, w których zdradzamy zasady, koszty, technologie i wymagania, dzięki którym budynek będzie miał niskie zapotrzebowanie na energię.

1. Czym różni się projekt domu pasywnego od energooszczędnego?

Definicja klas energooszczędności wciąż jest na etapie opracowywania przez ustawodawcę, dlatego nie istnieje jedna, oficjalna definicja budynku energooszczędnego. W praktyce najczęściej przyjmuje się kryteria stosowane przez banki przy udzielaniu kredytów na budowę domu energooszczędnego. Instytucje finansowe udzielają lepszych warunków kredytowych, kiedy zapotrzebowanie na energię użytkową nie przekracza 63 kWh/(m²·rok).

Podobnie w przypadku domu pasywnego – polskie przepisy nie definiują tego standardu. Dlatego w MK Archistudio projektujemy w oparciu o międzynarodowe wytyczne Passive House Institute (PHI), które są obecnie najbardziej precyzyjnym i uznanym na świecie punktem odniesienia. Zgodnie z nimi budynek pasywny to obiekt o zapotrzebowaniu na energię do ogrzewania poniżej 15 kWh/(m²·rok), a także zaplanowany z uwzględnieniem optymalnej orientacji względem stron świata, prawidłowego bilansu cieplnego, mostków termicznych oraz rygorystycznych norm szczelności.

W uproszczeniu:

  • Dom energooszczędny to budynek o podwyższonej efektywności energetycznej i niższych, choć mniej przewidywalnych kosztach eksploatacji.
  • Dom pasywny, zaprojektowany zgodnie z wytycznymi PHI, spełnia najsurowsze, jednoznacznie określone standardy, zapewnia najniższe zapotrzebowanie na energię, przewidywalne koszty utrzymania oraz wysoki poziom niezależności energetycznej.

2. Ile kosztuje budowa domu pasywnego?

Szacunkowo, można założyć, że budowa w standardzie pasywnym będzie droższa o ok 10-20% od budowy budynku o podobnej powierzchni, konstrukcji i bryle. Jednak dzięki niższym rachunkom inwestycja zwraca się już po 5-10 latach.

3. Ile czasu trwa budowa domu pasywnego?

Budowa domu pasywnego nie trwa dłużej niż budowa domu tradycyjnego o podobnej konstrukcji, stopniu skomplikowania i gabarytach.

4. Czy niski wynik charakterystyki energetycznej oznacza, że dom jest pasywny?

Nie. To jedno z najczęstszych nieporozumień.
Charakterystyka energetyczna to dokument wymagany przez prawo, ale oparty o uproszczoną metodologię obliczeń. Szacuje roczne zapotrzebowanie na energię, jednak pomija wiele kluczowych czynników, takich jak:

  • rzeczywiste zacienienie działki,
  • wpływ istniejących budynków,
  • roślinność,
  • mostki termiczne,
  • faktyczny bilans słoneczny

Dlatego niskie EP (wynik charakterystyki) nie oznacza, że budynek w rzeczywistości jest pasywny.

Wielu inwestorów mylnie sądzi, że niski wynik EP w charakterystyce energetycznej budynku oznacza, że dom jest pasywny. W rzeczywistości, to wartość szacunkowa nieodzwierciedlająca realnych strat energetycznych.

W MK Archistudio nie opieramy się na charakterystyce energetycznej – dla projektów pasywnych wykonujemy obliczenia w PHPP (Passive House Planning Package), czyli specjalistycznym narzędziu stworzonym przez Passive House Institute. PHPP analizuje znacznie dokładniej, biorąc pod uwagę dziesiątki czynników pomijanych w krajowej metodologii.

Na życzenie inwestora projekt może zostać zgłoszony do certyfikacji PHI lub polskiego partnera (np. Polskiego Instytutu Budownictwa Pasywnego).

5. Czy każdy architekt może zaprojektować budynek pasywny?

Teoretycznie tak — każdy architekt z uprawnieniami może stworzyć projekt.
W praktyce budynki pasywne projektują wyłącznie specjaliści, którzy mają wieloletnie doświadczenie i wiedzę wykraczającą poza standardową praktykę.

Projektowanie pasywne wymaga mi. i.:

  • zaawansowanej wiedzy z fizyki budowli,
  • umiejętności eliminowania mostków termicznych,
  • znajomości technologii, które szybko się zmieniają,
  • doświadczenia w pracy z PHPP,
  • świadomości materiałowej i wykonawczej.

To nie jest wiedza ze studiów ani krótkiego szkolenia online.

W MK Archistudio mamy wiedzę i doświadczenie w projektowaniu budynków pasywnych. Znamy wyzwania związane z budownictwem energooszczędnym i wiemy, jak tworzyć architekturę, która realnie spełnia te wymagania.

6. Jakie okna i drzwi stosuje się w domu pasywnym?

Zawsze uczulamy inwestorów: niezależnie od rodzaju budynku, nawet jeśli nie jest on projektowany w standardzie energooszczędnym, nie warto oszczędzać na stolarki zewnętrznej ani na jakości jej montażu.

To element, w którym pozorne oszczędności bardzo szybko prowadzą nie tylko do wyższych kosztów eksploatacji i strat ciepła, ale również do konkretnych awarii. Niewłaściwie dobrana lub źle zamontowana stolarka może powodować przeciągi, nieszczelności, zawilgocenia, rozwój grzybów i pleśni, a w skrajnych przypadkach także przecieki i konieczność kosztownych napraw. Problemy te wpływają zarówno na komfort użytkowania, jak i na trwałość całego budynku.

W domach pasywnych rola stolarki jest jeszcze większa. Okna i drzwi zewnętrzne to kluczowy element wpływający na szczelność i termoizolacyjność budynku, dlatego muszą spełniać rygorystyczne wymagania dotyczące współczynnika przenikania ciepła oraz ciepłego montażu w warstwie ocieplenia. Od jakości stolarki i prawidłowego montażu w dużej mierze zależy, czy dom osiągnie standard pasywny i utrzyma parametry energetyczne przewidziane w projekcie.

Koniecznie należy zwrócić uwagę na:

  • współczynnik przenikania cieplnego ram i szyb,
  • certyfikowany, ciepły montaż,
  • sposób osadzenia okna w warstwie izolacji,
  • szczelność montażu potwierdzona próbą szczelności


Ważne jest też, aby w umowie na zakup i montaż stolarki znalazła się deklaracja, że okna przejdą test szczelności po montażu, a jeśli nie to wykonawca zobowiąże się do naprawy błędów.

7. Czy w domu pasywnym można otwierać okna?

Tak, można otwierać okna, ale budynek pasywny powinien być tak zaprojektowany, żeby… nie czuć potrzeby przewietrzenia pomieszczeń na co dzień.

Dom w standardzie zgodnym z PHI powinien być zaplanowany z wydajną, skuteczną wentylacją z odzyskiem ciepła, dzięki czemu niezależnie od pory dnia i roku powietrze we wszystkich pomieszczeniach jest:

  • świeże, nawet po nocy czy dłuższej nieobecności domowników,
  • zdrowe, wolne od alergenów, pyłów i pleśni,
  • o stabilnej, komfortowej temperaturze, bez nagłych zmian i zimnych stref,
  • utrzymane w optymalnej wilgotności, wspierającej zdrowy mikroklimat,
  • równomiernie rozprowadzane, bez przeciągów, podmuchów czy ryzyka wychłodzenia organizmu.

W efekcie w domu pasywnym panuje idealny, niemal niewyczuwalny ruch powietrza – nic nie „wieje”, nic nie „ciągnie”, a wymiana powietrza odbywa się w sposób stały i delikatny. To właśnie ten mikroklimat sprawia, że osoby mieszkające w domach pasywnych rzadziej odczuwają dyskomfort termiczny czy podatność na przeziębienia. A otwieranie okien nie jest już koniecznością, by przewietrzyć dom — tym zajmuje się za Ciebie instalacja. Ty robisz to tylko wtedy, kiedy masz ochotę:

  • gdy w kuchni coś się przypali i zapach unosi się zbyt długo,
  • kiedy rozleje się substancja o intensywnej woni,
  • po prostu, żeby posłuchać ptaków o poranku,
  • albo wtedy, gdy sąsiad ćwiczy na pianinie, a Ty chcesz zamienić swój salon w małą salę koncertową.

Warto jednak pamiętać, że przy otwartym oknie budynek traci ciepło, czyli działa wbrew zasadzie pasywności.

8. Czy można przerobić istniejący budynek na dom pasywny?

Jak najbardziej – modernizacja starszego budynku do standardu pasywnego jest możliwa, choć wymaga jeszcze większej wiedzy i doświadczenia architekta niż budowa obiektu „od zera”. Konieczne jest przeprowadzenie kompleksowej analizy i precyzyjne zaplanowane termomodernizacji. Dobrze przeprowadzona modernizacja pozwala znacząco obniżyć zapotrzebowanie na energię, poprawia komfort użytkowania i zbliża parametry starego budynku do tych, które osiągają nowoczesne domy pasywne.

9. Jakie instalacje znajdują się w domu pasywnym?

W domu pasywnym jedyną obowiązkową instalacją jest:

  • rekuperacja, czyli wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła.

To kluczowy element, którego nie da się zastąpić wentylacją grawitacyjną — bez rekuperacji budynek nie spełni wymaganych norm szczelności i standardów energetycznych.

Tak jak w każdym innym budynku, potrzebne jest także źródło ciepła, ale jego rodzaj nie ma wpływu na możliwość uzyskania standardu pasywnego. W praktyce inwestorzy najczęściej wybierają kocioł na gaz lub pompę ciepła, ponieważ jest ekologiczna, korzysta z odnawialnych źródeł energii i doskonale współpracuje z niskim zapotrzebowaniem na ciepło.

Opcjonalnym, lecz częstym uzupełnieniem są panele fotowoltaiczne, które dodatkowo obniżają koszty eksploatacji i zwiększają samowystarczalność energetyczną budynku pasywnego.

Oprócz tego dom pasywny posiada standardowe instalacje: wodociągową, kanalizacyjną, elektryczną, a opcjonalnie również instalację telekomunikacyjną oraz gazową — podobnie jak każdy nowoczesny budynek jednorodzinny.

10. Czy dom pasywny wymaga ogrzewania?

Tak, jak każdy budynek potrzebuje ogrzewania.
Różnica polega na tym, że dom pasywny zużywa bardzo mało energii.

Dla porównania:

  • standardowy budynek wg przepisów: ≤ 70 kWh/(m²·rok),
  • budynek pasywny: 15 kWh/(m²·rok) lub mniej.

Tak duża różnica w zapotrzebowaniu na energię przekłada się na realne oszczędności, niższe koszty ogrzewania i stabilne rachunki, niezależne od wahań cen energii. A w skali roku to ogromna przewaga ekonomiczna domu pasywnego.

11. Którą pompę ciepła wybrać – powietrzną czy gruntową?

Wybór pomiędzy pompą powietrzną a gruntową zależy od budżetu, warunków działki i oczekiwanej efektywności. Gruntowa pompa ciepła jest droższa na starcie i wymaga odpowiedniej przestrzeni w terenie, ale zapewnia najwyższą wydajność i najniższe koszty eksploatacji. Powietrzna pompa ciepła to tańsza inwestycja, choć pracuje odrobinę mniej efektywnie.

W MK Archistudio przygotowujemy szczegółowe symulacje kosztów ogrzewania, które pozwalają ocenić opłacalność obu rozwiązań oraz określić, po ilu latach zwróci się inwestycja w wybrany model pompy ciepła. Dzięki temu inwestor otrzymuje jasną, policzalną odpowiedź dopasowaną do swojego budynku.

12. Czy budynek pasywny może powstać w technologii drewnianej?

Tak, dom pasywny może powstać w technologii:

  • szkieletowej drewnianej,
  • tradycyjnej murowanej,
  • prefabrykowanej,
  • z szalunku traconego.

Technologia jest drugorzędna, liczy się jakość projektu i wykonania.

13. Czy dom pasywny to dobra inwestycja?

Zdecydowanie tak. Dom pasywny to jedna z najbardziej opłacalnych inwestycji w budownictwie. Budynki w standardzie pasywnym osiągają wyższe ceny na rynku nieruchomości, są bardziej poszukiwane przez kupujących i wolniej tracą na wartości. Ich standard techniczny wyprzedza aktualne wymagania prawa, co dodatkowo podnosi atrakcyjność i bezpieczeństwo inwestycji.

Dom pasywny szybko generuje realne oszczędności. Dzięki minimalnemu zapotrzebowaniu na energię rachunki za ogrzewanie i eksploatację są nawet o 80–90% niższe niż w tradycyjnych budynkach, co wprost przekłada się na szybki zwrot kosztów budowy oraz stabilne wydatki niezależne od cen energii.

To również inwestycja w zdrowie i codzienny komfort życia. W budynkach pasywnych panuje stała, optymalna temperatura, odpowiednia wilgotność i świeże, filtrowane powietrze bez alergenów i grzybów, co zmniejsza ryzyko przeziębień, alergii i problemów z układem oddechowym. Dzięki temu mieszkańcy odczuwają większy komfort cieplny i zdrowotny przez cały rok.

Dom pasywny zapewnia też spokój i niezależność energetyczną, ponieważ budynek działa przewidywalnie, efektywnie i niemal bezobsługowo, dając poczucie kontroli nad kosztami i codziennym funkcjonowaniem.

14. Jak zadbać, aby dom pasywny został wybudowany zgodnie z projektem?

Nawet najlepszy projekt może stracić swoje właściwości energetyczne, jeśli w trakcie realizacji wprowadzone zostaną nieuzasadnione zmiany. Niestety, często zdarza się, że wykonawcy budują niezgodnie z projektem i dyskredytują architekta, aby pokazać, że wiedzą lepiej, bo „budują tak od 20 lat i zawsze było dobrze”. W praktyce wiele zmian wprowadzają głównie po to, aby im było łatwiej i taniej, upraszczając lub pomijając kluczowe rozwiązania projektowe. Efektem jest obniżenie parametrów energetycznych budynku i utrata wartości, które w projekcie pasywnym są kluczowe.

Dlatego zawsze uczulamy inwestorów: jeśli pasywność budynku jest dla Ciebie priorytetem, powierz realizację ekipie, która zna zasady budownictwa pasywnego i potrafi je wdrożyć w praktyce.

Warto rozważyć także nadzór autorski architekta.
Obecność projektanta na budowie to gwarancja, że:

  • budowa będzie przebiegać zgodnie z projektem,
  • wszystkie detale zostaną wykonane prawidłowo,
  • szczelność będzie zachowana,
  • wszelkie błędy zostaną wychwycone na bieżąco, co pozwali uniknąć kosztownych i czasochłonnych poprawek w późniejszym etapie budowy,
  • budynek osiągnie planowany standard energetyczny.

W MK Archistudio nie zostawiamy inwestora samego na budowie. Jeśli klient tego chce, pełnimy nadzór autorski na każdym etapie realizacji, dbając, aby wszystkie rozwiązania projektowe zostały wprowadzone zgodnie z założeniami i standardem pasywnym.

Chcesz wiedzieć więcej?

Dowiedz się, dlaczego budownictwo pasywne jest ważne dla nas i jak projektujemy domy w tym standardzie.

Sprawdź